Türkçe Terimler

Uyarlama (Adaptasyon) Adaptation

Uyarlama, hâlihazırda mevcut durumdaki bir eserin (ister koruma altında ister kamunun kullanımına açık) veya geleneksel bir kültürel ifadenin, başta hizmet ettiği amaçtan farklı bir amaçla değiştirilerek; içerisinde hem mevcut esere ait unsurlar hem de değişiklik sonucu eklenen yeni unsurlar barındıran, bir bakıma yeni bir eserin ortaya çıktığı faaliyettir. Bern Sözleşmesi’nin 12. maddesi, edebiyat ve sanat eseri sahiplerinin, eserlerinin uyarlanması, düzenlenmesi ve diğer değişikliklerine izin verme konusunda münhasır bir hak sahibi olduklarını öngörmektedir.

Bir ihlal durumunda gerekli yasal yollara başvurma hakkı da dâhil, telif hakkı kanunu kapsamında tanınan tüm hakların muhafaza edildiğini belirten bir ibare, bildiridir.

Alternatif Uyuşmazlık Çözümü (AUÇ) Alternative Dispute Resolution (ADR)

Uyuşmazlıkların mahkeme dışındaki özel bir ortamda, taraflarca seçilen nitelikli ve tarafsız bir aracı yardımıyla çözüme kavuşturulması için kullanılan usullerdir. En yaygın alternatif uyuşmazlık çözümü usulleri Arabuluculuk ve Tahkimdir.

Başvuran Applicant

Bir fikri mülkiyet hakkının (Örneğin; bir marka, patent veya tasarım) tescili için ilgili fikri mülkiyet ofisine müracaat eden birey veya şirkettir. Başvuran, başvuru sürecinin sonucunda adına tescillenmesiyle birlikte, o fikri mülkiyet hakkının sahibi olacaktır.

Tahkim Arbitration

Tarafların mahkemeye gitmek yerine, uyuşmazlıklarını çözmek için kullanabilecekleri alternatif çözüm mekanizmalarından biridir. Bu mekanizma kapsamında nihai karar, tarafsız bir üçüncü tarafça (“hakem”) verilir ve bağlayıcıdır.

Sanat eserleri Artistic works

Telif hakkı ile koruma altına alınan eser türlerinden biri olup; fotoğraf, çizim, grafik, diyagram, plan ve bilgisayar simgeleri bu terimin kapsamına giren eserlerden bazılarıdır.

Fikri mülkiyet hakkının devri Assignment of IPR

Bir fikri mülkiyet hakkına ilişkin hak ve yükümlülüklerin başka bir bireye ya da tüzel kişiye devredilmesidir.

Eser sahipliği Authorship

Gerçek bir kişi olarak, bir eserin yaratıcısı olma niteliği veya hâlidir. Genel kabule göre, eser sahibi sayılmak için, esere belli bir düzeyde yaratıcı katkı yapılmış olması gerekmektedir. Eser sahipliğiyle birlikte gelen, örneğin eser sahibi olarak adın belirtilmesi (atıf) hakkı gibi, devredilemeyen veya lisanslanamayan ve dolayısıyla eser sahibi telif hakkına sahip olmasa dahi kendisinde kalacak olan bazı manevi haklar vardır.

Bern Sözleşmesi Berne Convention

Eser sahiplerinin edebiyat ve sanat eserleri üzerindeki haklarının korunması amacıyla oluşturulan ve Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) tarafından yönetilen bir antlaşmadır.

Blok zinciri Blockchain

Yalnızca mali işlemlerin değil neredeyse her türlü değerli şeyin kaydedilmesi için programlanabilen, ekonomik işlemlerin kaydının tutulduğu, müdahale edilemez nitelikteki dijital bir defterdir. Bu teknoloji, dijital telif haklarının hem değişmez hem de zaman damgalı bir biçimde işaretlenmesi için kullanılabilir.

Önleyici patentler Blocking patents

Rakiplerin patentlerini alarak pazarlara ve teknolojilere girmelerine önceden engel koymak amacıyla stratejik olarak kullanılan patent başvurularıdır.

Marka Brand

Belirli bir ürünün veya şirketin, müşterileri tarafından bir kalite emaresi olarak tanınmış adını ifade eder. Bir marka tescil edilirse ticari marka olur ancak ticari marka olmaksızın da varlığını sürdürebilir.

Belgeleme işareti Certification mark

Aynı zamanda güvence işareti olarak bilinen belgeleme işareti, malların ve hizmetlerin belirli belgelendirme kriterlerini sağladığını gösteren ve işaretin sahibi tarafından belgelendirilmesi yapılan bir işarettir. Birlik işaretlerinden (collective mark) farklı olarak, herhangi bir birliğe üye olunmasını gerektirmemekle birlikte; yalnızca malzeme, imalat şekli, kalite veya işaretin sahibi tarafından belirlenen özellikler bakımından standartların sağlaması şartı aranır. Bir belgeleme işaretinin sahibi, belgelendirdiği malların ve hizmetlerin hâlihazırda tedarikinde rol alan gerçek veya tüzel kişiler olamaz.

Atlatma cihazları Circumvention devices

Temelde telifli eserlerin izinsiz şekilde kopyalanmasını veya bunlara izinsiz şekilde erişilmesini önleyen teknik tedbirlerin atlatılmasını sağlamak veya kolaylaştırmak amacıyla tasarlanmış, üretilmiş veya uyarlanmış cihazlardır.

Birlik İşareti Collective Mark

Bir birliğe üye olanların sunduğu malları ve hizmetleri, birlik dışındakilerden ayırt edebilen bir işarettir. Bu işaretin sahibi, ticari faaliyetleri esnasında işareti kullanan tüm üyelerinin işaretin kullanımı için gerekli olan standartlara uyduğundan emin olması gereken birliktir.

Topluluk Tescilli Tasarım Community Registered Design

Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisi (EUIPO) nezdinde tescillenmiş bir tasarımdır.

Özgün nitelikteki yeni bir tasarım, Avrupa Birliği çapında tescilli Topluluk tasarımı olarak koruma altına alınabilmekte; 28 AB üyesi ülkenin tamamında geçerli olmak üzere en fazla 25 yıla kadar her 5 yılda bir yenilenebilmektedir.

Bilgisayar uygulamalı icat Computer-implemented invention (CII)

Bir bilgisayarın, bilgisayar ağının veya bir ya da birden fazla özelliğin tamamen ya da kısmen bir bilgisayar programı yoluyla gerçekleştirildiği başka bir programlanabilir aparatın kullanımını içeren bir icattır.

Gizli bilgi Confidential information

Kamuya açık olmayan; kişisel, bilimsel, endüstriyel, işle ilgili veya ticari nitelikli bilgiler içerebilen ve gizli mahiyetteki bilgidir.

Gizlilik sözleşmesi (ifşa etmeme sözleşmesi) Confidentiality agreement (non-disclosure agreement)

Tarafların bilgi ve fikirleri gizlilik içerisinde ifşa etmek istediklerinde kullandıkları yazılı sözleşmedir. Dolayısıyla bu sözleşme, alıcının (yani kendisine bilginin ifşa edildiği tüzel kişi) bilgi ve fikirleri üçüncü taraflara ifşa etmeme yükümlülüğünü ortaya koyar. Bir gizlilik sözleşmesi, bir mucit için ya da gizli bilgiyi koruması gereken herhangi bir taraf için elzemdir.

Telif hakkı Copyright

Bir yazar, bestekâr, oyun yazarı, yayımcı veya dağıtımcıya bir edebiyat, müzik, tiyatro veya sanat eserine dair tanınan yasal münhasır yayım, yapım, satış veya dağıtım hakkıdır.

COSME

2014-2020 yılları arasında yürütülecek olan İşletmelerin ve KOBİ’lerin Rekabet Edebilirliği Programı’dır. Fonu AB tarafından sağlanan, girişimlerin ve KOBİ’lerin özellikle uluslararasılaşmalarını kolaylaştırmaya yönelik tedbirler yoluyla desteklenmesini amaçlayan bu program, Rekabet Edebilirlik ve Yenilik Programı’nın (CIP) alt bileşeni olan Girişimcilik ve Yenilik Programı’nın (EIP) devamı niteliğindedir.

Sahtecilik Counterfeiting

Hakiki bir madde kasıtlı olarak taklit edilerek bunun hakiki maddenin marka ismi altında, marka sahibinin izni olmaksızın, taklit edilen ürünün üstün değeri üzerinden menfaat sağlamak niyetiyle satılmasıdır.

Gümrük tedbir işlemleri Customs actions

Fikri mülkiyet haklarını ihlal ettiğinden şüphelenilen malların AB gümrük bölgesine girdiği hâllerde, gümrük makamları tarafından sahteciliğe ve korsana karşı alınan tedbirlerdir. Bu tür tedbirler, makamların kendi inisiyatifinde veya bir hak sahibinin açık talebi üzerine alınabilir. Fikri mülkiyet haklarını ihlal ettiğinden şüphelenilen mallar bir Üye Devletin topraklarına girdiğinde, hak sahibi ilgili gümrük makamları nezdinde Gümrük Durdurma Emri (Customs Detention Order) talep edebilir. Gümrük tedbir işlemleri, fikri mülkiyet haklarının uygulanması noktasında önemli bir araçtır.

Veri tabanı Database

İçerisinde bilgi, eser, veri veya diğer materyaller gibi bağımsız bileşenlerin yöntemli veya sistematik şekilde ve belirli kriterlere göre düzenlendiği, elektronik veya başka vasıtalar aracılığıyla bunlara tek tek erişmenin mümkün kılındığı bir koleksiyondur. AB hukukuna göre eğer veri derlemesi gerekli özgünlük ve yaratıcılık şartlarını sağlıyorsa veri tabanlarının kümülatif olarak telif hakkı kapsamında korunması yahut (veri derlemesi nitel veya nicel bakımdan kayda değer bir yatırım gerektirmişse) daha geniş anlamda kendine özgü (sui generis) bir hak kapsamında korunması mümkündür.

İşleme Eser Derivative Work

Telif hukukundaki “işleme eser” terimi, hâlihazırda var olan ve Bern Sözleşmesi’nin 2(3) maddesiyle korunan bir eserin telif hakkına halel getirmeksizin yapılan çevirisi, uyarlaması, aranjmanı ve benzer değişikliklere uğraması yoluyla oluşturulan eseri ifade eder. Bu terim bazen daha geniş bir anlamı; Sözleşme’nin 2(5) maddesi (ayrıca Dünya Ticaret Örgütünün (WTO) 1994 tarihli Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Anlaşması’nın (TRIPS Anlaşması) 10.2 maddesi ve 1996 tarihli WIPO Telif Hakları Antlaşması’nın (WCT) 5. maddesi) kapsamında korunan eser derlemelerini/koleksiyonlarını da ifade etmek için kullanılır. Bu anlamda bir “işleme eser” terimi, ister makinece okunabilir formda ister başka bir formda olsun, içeriklerinin seçimi veya düzenlenmesi sebebiyle fikri yaratım teşkil ettiklerinden, verilerin veya başka materyallerin derlemelerini de kapsar. Derleme ve koleksiyon eserler, başka işleme eserlerle birlikte, Bern Sözleşmesi kapsamında korunmaktadırlar. Eser sahibinin manevi hakkı, üçüncü tarafların bir işleme eser oluşturmasına kısıtlama getirebilir. Bu nedenle, bir kişi bir eserde değişiklik yapma veya onu kullanarak bir işleme eser yaratma hakkına sözleşmeyle veya kanunla sahip olsa dahi; eser sahibi, eserinin kendi itibarını zedeleyebilecek biçimde çarpıtılması/bozulmasına karşı çıkabilir.

Tasarım Design

Bir ürününün veya bir parçasının başlıca kendi hatları, konturları, renkleri, şekli, yüzeyi, yapısı ve/veya malzemeleri ve/veya süslemelerinin özelliklerinden kaynaklanan dış görünümünü teşkil eder.

Yayım (İfşa) Disclosure

Bir icadın ayrıntılarının ilk defa kamuya açıklanmasıdır. Eğer yayım, kasıtlı ya da başka bir biçimde olduğuna bakılmaksızın, patent sisteminin dışında yapılmışsa, icat patentlenemez. Sınırlı bir süre için münhasır hakların verilmesi, yani icadın patentlenmesi karşılığında, başvuranın koruma altına alınmasını istediği icatla ilgili tam bir ifşa gerçekleştirmesi zorunludur.

Alan Adları Domain Names

Akredite bir Kayıt Şirketi nezdinde kayıtlı, bir veya birden fazla sayısal İnternet Protokolü (IP) adresine tekabül eden, belli bir internet sitesinin tanımlanması için kullanılan bir tipografik (harfler gibi) karakterler kombinasyonudur. Her alan adı iki parçadan oluşur: bir üst düzey etki alanı (TLD) (Örneğin; .com, .net, .org, .eu) ve alan adının sahibini temsil eden ikinci düzey alan adı. Bir alan adı her ne kadar benzersiz ve değerli bir ticari varlık olabilse de, alan adı kaydı fikri mülkiyet hakkı vermez.

Gerekli özen (yükümlülüğü) Due diligence

bk. Fikri mülkiyette gerekli özen (yükümlülüğü) IP due diligence

Mali haklar Economic rights

Bir telif hakkı sahibine münhasıran tanınan (bir eserin çoğaltılmasına, dağıtımına ve yayılmasına izin verme gibi) bir dizi hak olup; hak sahibinin, eserinin başkaları tarafından kullanılmasından mali fayda sağlamasına olanak verir. Bu haklar, eserin önerilen kullanım şekline bağlı olarak, çoğunlukla belli bir meblağ veya telif bedeli karşılığında başkalarına devredilebilir veya lisanslanabilir.

Yaptırım (Fikri Mülkiyetin Yaptırımı) Enforcement (IP Enforcement)

Fikri mülkiyet hakkının ihlaline karşı yürütülen yasal işlemler, yollar, tedbirler ve usullerdir. Bunlara örnek olarak; izinsiz kullanımın durdurulması, gelecekteki ihlallerin caydırılması ve ihlal konusu eylemden kaynaklanan zararların karşılanması sayılabilir.

Avrupa İşletmeler Ağı Enterprise Europe Network

Rekabet Edebilirlik ve Yenilik Programı’nın bir parçasını oluşturan ve Avrupa Birliği’nin her yerindeki küçük ölçekli işletmelere inovasyon ve iş desteği sağlamayı amaçlayan, Avrupa’nın en geniş bilgi ve danışmanlık ağıdır. Ticaret ve sanayi odaları, teknoloji merkezleri, araştırma enstitüleri ve kalkınma ajansları gibi dünya çapındaki 49 ülkeden yaklaşık 600 işletme destek kuruluşunu bünyesinde barındırır. AB Komisyonu Rekabet Edebilirlik ve İnovasyon Yürütme Ajansı (EACI), bu Ağın günden güne idaresiyle sorumludur.

Adil Ücret/Hak ediş Equitable Remuneration

Bağlantılı haklara tabi bir eser veya nesne hakkında gerçekleştirilen bazı eylemler karşılığında, aynı eylem için telif hakkının veya bağlantılı hakkın sahibi tarafından izin verilmesi hâlinde normal ticari standartlar olarak sayılabilecek uygulamalara uygun bir miktarda ve şekilde ücret ödenmesidir. Bu tür bir ücret, çoğunlukla mali hakların bir ücret hakkına indirgendiği (ve genellikle zorunlu lisans temelinde uygulanan) durumda muaccel olur. 1996 tarihli WIPO İcralar ve Fonogramlar Antlaşması (WPPT), fonogram yapımcıları ve icracı sanatçıların, topluma iletilmesi veya yayınlanması için ticari amaçlarla yayımlanmış fonogramların doğrudan veya dolaylı kullanımları karşılığında tek ve adil (hakkaniyet temelinde) bir ücret hakkından yararlanacaklarını belirtir (Madde 15(1)). Ancak, Akit Taraflardan herhangi biri, Antlaşma’ya koyacağı çekince ile, bu hakkı uygulamayı reddedebilir (Madde 15(3)).

Yedieminlik sözleşmesi Escrow agreement

Taraflardan birinin bir varlığı yediemin adı verilen üçüncü bir tarafa emanet etmesi ve belirlenen şartlar oluştuğunda yedieminin bunu bir başka tarafa teslim etmesi hükümlerini içeren sözleşmedir.

Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisi European Union Intellectual Property Office (EUIPO)

AB ticari markasını ve tescilli Topluluk tasarımını yönetmekle sorumlu Avrupa Birliği kuruluşudur. Önceki adı İç Pazar Uyumlaştırma Ofisidir (OHIM).

Avrupa Ekonomik Çıkar Grubu European Economic Interest Group (EEIG)

2137/85 sayılı ve 25 Temmuz 1985 tarihli Konsey Tüzüğü ile, başta küçük ve orta ölçekli işletmeler olmak üzere ekonomik operatörler arasında ulus aşırı işbirliği sağlayarak, bir yandan ekonomik ve yasal bağımsızlıkları korunurken diğer yandan belirli bir projenin esnek bir birlik formu içerisinde ve eşit yasal zemin üzerinde gerçekleştirilebilmesine olanak sağlamak amacıyla oluşturulan bir yasal enstrümandır. EEIG, tüm AB üyesi devletlerde tanınmaktadır ve farklı üye devletlerden en az iki üye tarafından kurulması gerekir.

Avrupa Patenti European Patent

Tek bir başvuru sunmak ve Avrupa Patent Ofisi (EPO) nezdinde merkezileştirilmiş bir prosedür izlemek suretiyle elde edilir. Bu şekilde tescillenen bir patent, başvuruda seçilen ülkelerin sayısı kadar ulusal patenti içeren bir pakete dönüşür. Bu patente sahip kişi, başvurusunda belirttiği ülkelerde tanınan patentlerle sahip olacağı haklara olur.

Avrupa Patent Ofisi European Patent Office (EPO)

Bölgesel bir patent ofisi olan Avrupa Patent Ofisi, merkezi bir inceleme prosedürü temelinde Avrupa patentleri tescil etmek üzere, Avrupa Patent Sözleşmesi (EPC) ile kurulmuştur.

Avrupa Birliği ticari markası European Union trade mark

207/2009 sayılı Avrupa Birliği ticari marka Tüzüğü’nde öngörülen şartlar uyarınca EUIPO nezdinde tescilli bir ticari markayı ifade eder. Bu şekilde, Avrupa Birliği topraklarının tamamında geçerli bir koruma sağlanır.

Hakkın tükenmesi Exhaustion

Fikri mülkiyetin korunması bağlamında, bir ürün bir pazarda satıldığı anda fikri mülkiyet sahibinin tüm haklarını kaybetmesi prensibidir. Bu prensibin zorunlu lisans altında pazara sunulan ürünlere uygulanıp uygulanamayacağı hususu, Dünya Ticaret Örgütü üyesi devletler arasında bir tartışma konusudur. Ülkelerdeki kanunlar, ürün bir pazardan başka bir pazara ithal edildiğinde hakkın tükenmişliğinin devam edip etmediği hususunda farklılıklar gösterir, zira bu husus hak sahibinin koruma altındaki ürününün ticaretine ilişkin haklarını etkiler.

İstisnalar Exceptions

“İstisnalar” terimi, telifli bir eserin kullanımına ilişkin sınırları belirler. İstisnalar, korunan unsurlarla ilgili olan eylemlerle yakından ilişkilidir. Bazı durumlarda “istisna” sözcüğü, bazı özgün yaratımları sahibinin tekelinden çıkaran (kanunlar veya yargı kararları gibi) yasal kararları kapsarken, bütün olarak bakıldığında korunan unsurların hangi tür kullanımlarının izne veya bedele tabi olmadığının belirlenmesiyle ilgilidir. Bern Sözleşmesi, istisnalara cevaz verilip verilemeyeceğinin belirlenmesi için üç kriter öngörür. Buna göre istisna,
(i) yalnızca belli özel durumları kapsayabilir;
(ii) eserden normal bir biçimde faydalanma şekliyle çelişmemelidir;
(iii) hak sahiplerinin haklarıyla ilgili meşru çıkarlarına makul olmayan bir şekilde halel getirmemelidir.

Münhasır Lisans Sözleşmesi Exclusive License Agreement

Fikri mülkiyetin, münhasır kullanımı ve/veya ekonomik menfaati için başka bir tarafa lisanslanmasına ilişkin sözleşmedir.

Adil Uygulama Fair Practice

Bern Sözleşmesi, “adil uygulama” ifadesini, telif hakkının korunmasının istisnalarına ilişkin bazı hükümlerde kullanır (bk. alıntılarla ilgili 10(1) maddesi; eğitimde örnek görsel olarak kullanımı suretiyle, amacı ile haklılığı açıklanabildiği ölçüde, eserlerin serbestçe kullanımına dair 10(2) maddesi). Hangi uygulamanın “adil” olarak değerlendirilebileceğini belirlemek için, istisnalar için aranan üç kriter dikkate alınmalıdır.

Başvuru tarihi (patentlerde) Filing date (patents)

Bir patent başvurusu yapmak için aranan tüm gerekliliklerin yerine getirildiği tarihtir. Aynı patent için birden fazla ülkede birden fazla başvuru yapılmışsa, ilk başvurunun yapıldığı tarih öncelikli tarih olarak kabul edilir.

Folklor Folklore

UNESCO’nun 1989 tarihli Folklorun ve Geleneksel Kültürün Korunması Tavsiye Kararı’ndaki tanımına göre; “folklor (veya geleneksel ve popüler kültür) kültürel bir topluluğun, grup veya bireyler tarafından ifade edilen ve kültürel veya sosyal kimliklerini yansıttığı sürece beklentilerinin ifadesi olarak kabul edilen gelenek temelli yaratımlarının bütünüdür; folklor kalıpları ve değerleri sözlü olarak, taklit yoluyla veya farklı şekillerde aktarılırlar. Folklor biçimleri; dil, edebiyat, müzik, dans, oyunlar, mitoloji, ritüeller, gelenekler, el sanatları, mimari ve diğer sanat dallarını içerir.”

Franchising sözleşmesi Franchising agreement

Belli bir iş yapma modelini geliştirip ispatlamış bir kişinin (franchise veren) başka bir veya birden fazla kişiye (franchise alan) bu iş modelini kullanma izninin yanı sıra, franchise verenin fikri mülkiyetini ve ilgili teknik bilgisini belirli bir süre boyunca bedel karşılığı kullanma hakkını vermesine ilişkin sözleşmedir. Franchising sözleşmesi kapsamında lisanslanan fikri mülkiyet hakları içerisinde marka ve telif hakkı ile birlikte söz konusu işe bağlı olarak genellikle ticari sırlar, endüstriyel tasarımlar ve patentler bulunur. Ayrıca izin ve imtiyazlar kapsamında ticari unvan gibi ayırt edici işaretler de yer alabilir.

Adil, Makul ve Ayrımcı olmayan FRAND

İngilizce açık hâli “Fair, reasonable, and non-discriminatory” şeklinde olan FRAND, lisanslama hükümleriyle ilgili bir türü tasvir eder. Bu tür hükümler, genellikle standardizasyon kuruluşları tarafından, belli standartlara bağlı patentlerin lisanslanmasıyla ilgili olarak standart oluşturma süreci bağlamında talep edilir.

Özgür yazılım Free software

Kullanıcılarına çalıştırma, kopyalama, dağıtma, inceleme, değiştirme ve geliştirme özgürlüğü tanıyan bilgisayar yazılımıdır.

Özgür Yazılım Hareketi tarafından yapılan tanıma göre, bir programın özgür yazılım olması için programın kullanıcılarının dört temel özgürlüğe sahip olması gerekir:

Herhangi bir amaç için yazılımı çalıştırma özgürlüğü (1 numaralı özgürlük).
Her ne istiyorsanız onu yaptırmak için programın nasıl çalıştığını öğrenme ve onu değiştirme özgürlüğü (2 numaralı özgürlük). Yazılımın kaynak koduna ulaşmak, bu iş için önkoşuldur.
Kopyaları dağıtma özgürlüğü (3 numaralı özgürlük). Böylece komşunuza yardım edebilirsiniz.
Değiştirilmiş sürümlerinizi başkalarına dağıtma özgürlüğü (4 numaralı özgürlük). Böylece toplumun tamamına yaptığınız değişikliklerden faydalanma şansı sunabilirsiniz.

Arama gerçekleştirme özgürlüğü Freedom to operate search

Patent veri tabanları gibi fikri mülkiyet haklarına ilişkin veri tabanlarında, bir ürünün ticarileştirilmesinin üçüncü tarafların haklarını ihlal edip etmeyeceğini tespit etmek amacıyla arama yapma olanağını ifade eder.

Coğrafi İşaret Geographical Indication (GI)

Menşei belli bir coğrafi bölge olan ve kendine has nitelikleri ve/veya ünü o bölgeye dayandırılabilen ürünleri tespit etmek için kullanılan işarettir.

Af Mühleti Grace Period

Bazı ülkelerde tanınan af mühletiyle, ifşayı takip eden 6 veya 12 ay içerisinde eksiksiz bir başvuru yapılması kaydıyla, bir icadın belli koşullar çerçevesinde kamuya ifşa edilmesine izin verilir ve bu durum daha sonrasında yapılan patent başvurusunun geçerliliğini etkilemez.

Lahey Sistemi Hague System

WIPO tarafından yönetilen Endüstriyel Tasarımların Uluslararası Tesciline ilişkin Lahey Sistemi, tek bir uluslararası başvuruyla en çok 100 tasarımın 65’in üzerinde bölgede tescil edilmesine olanak sağlar.

Uyumlaştırılmış Veri Tabanı Harmonised Database

OHIM ve AB’deki ulusal fikri mülkiyet ofisleri tarafından kabul edilebilir sınıflandırma hükümleri olduğuna kanaat getirilen mal ve hizmet tariflerini ve açıklamalarını derleyen, ticari marka başvurusu yaparken kullanılan, çok dilli bir veri tabanıdır.

İnternet Tahsisli Sayılar ve İsimler Kurulu Internet Corporation for Assigned Names and Numbers (ICANN)

İnternetin küresel Alan Adı Sistemi’nden (DNS) sorumlu kuruluştur. Tektip Uyuşmazlık Çözümü Politikası (UDRP) sayesinde ICANN, alan adı anlaşmazlıklarının çözüme kavuşturulması için alternatif uyuşmazlık çözümü mekanizmalarına dayanan bir araç sunar.

BİT ICT

Bilişim ve İletişim Teknolojileri (Information and Communications Technology) ifadesinin kısaltmasıdır. Telekomünikasyon yoluyla bilgiye erişim sağlayan teknolojileri ifade etmek için kullanılır. İnternet, kablosuz ağlar, cep telefonları ve diğer iletişim cihazları bunlara örnek verilebilir.

Sanayiye uygulanabilirlik Industrial applicability

Avrupa Patent Sözleşmesi kapsamındaki üç temel patentlenebilirlik kriterinden biridir. Bir icat herhangi bir sanayi alanında üretilebilir veya kullanılabiliyorsa sanayiye uygulanabilir sayılır. Bu kriter oldukça geniş bir anlamda düşünülmelidir. Örneğin; tarım alanındaki uygulamalar da buna dâhildir. Ayrıca bk. Buluş basamağı ve Yenilik.

Endüstriyel Tasarım Industrial Design

Ürünlerin başlıca kendi hatları, konturları, renkleri, şekli ve malzemelerinden kaynaklanan dış görünümünü korumayı amaçlayan bir fikri mülkiyet hakkıdır.

Bu hak kapsamında, üçüncü bir tarafın, tasarım sahibinin rızası olmaksızın söz konusu tasarımın dâhil edildiği veya uygulandığı bir ürünü ticari amaçlarla üretmesini, arz etmesini, satmasını, ithal veya ihraç etmesini, kullanmasını yahut da stoklamasını önleme hakkı mevcuttur.

İhlal Infringement

Bir sözleşmenin hükümlerini ihlal veya bunlara aykırılık, bir başkasının hakkına taşma, tecavüz veya itibar etmemek anlamına gelir. Fikri mülkiyet ihlali patent, telif hakkı, veri tabanı hakkı, icracı hakkı, tasarım, marka vb. gibi unsurlardan kaynaklanan hakların ihlalini ifade eder.

İhtiyati tedbir Injunctive relief

Kanunsuz bir davranışın durdurulması için bir hukuk davası kapsamında (maddi tazminata ek olarak veya onun yerine) talep edilebilen bir hukuk yoludur.

Fikri Mülkiyet Intellectual Property (IP)

İnsan zihninin yaratımı (fikir) sonucunda ortaya çıkan mülkiyet türlerine verilen addır. Geniş anlamıyla patent, telif hakkı ve bağlantılı haklar, markalar, teknik bilgi, ticari sırlar, endüstriyel tasarımlar, tasarımlar, çizimler, raporlar, araştırma ve geliştirme yöntemleri, belgelenmiş veriler ve icat ve buluşların tarif ve açıklamaları bu kapsama girer.

Fikri Mülkiyet Hakları Intellectual Property Rights (IPRs)

İnsan zihninin yaratımını (icatlar, edebiyat ve sanat eserleri ve ticarette kullanılan sembol, isim, görüntü ve tasarımlar) koruma altına alan özel yasal haklardır. Bunlar genellikle iki kategoriye ayrılır: Sınai Mülkiyet Hakları (Örneğin; patentler, markalar, endüstriyel tasarımlar, coğrafi işaretler) ve Telif Hakkı ve Bağlantılı Haklar (Örneğin; eser sahiplerinin/yaratıcılarının hakları ile performans sanatçılarının icralarındaki hakları, fonogram yapımcılarının kayıtlarındaki hakları, yayıncıların radyo ve televizyon programlarındaki hakları).

Uluslararası Patent Başvurusu International Patent Application

Patent İşbirliği Antlaşması (PCT) uyarınca yapılan bir patent başvurusudur.

Uluslararası Patent Sınıflandırması International Patent Classification (IPC)

İçerisinde bütün teknoloji alanının bir dizi bölüm, sınıf, alt sınıf ve gruba ayrıldığı bir hiyerarşik sistemdir. Sınıflandırma, farklı dillerdeki kelimelerden bağımsız olan ve “tekniğin bilinen durumu” araştırılırken patent belgelerine erişimde vazgeçilmez bir araçtır.

Buluş basamağı Inventive step

Avrupa Patent Sözleşmesi kapsamındaki üç temel patentlenebilirlik kriterinden biridir. Buna göre bir icadın patentlenebilmesi için, tekniğin bilinen durumu göz önüne alındığında, o konuda beceri sahibi bir kişi için bariz ve aşikâr olmaması gerekir. Ayrıca bk. Sınai uygulanabilirlik ve Yenilik.

Mucitlik Inventorship

Bir icat tasavvur eden kişi yani mucit olma vasfı veya hâlidir. Genel kabule göre mucit olarak sayılmak için, icadın yaratıcı unsurlarının geliştirilmesine belli düzeyde katkı sağlama (teknik yaratıcılık) şartı aranır. Başvuruyu kimin yaptığından bağımsız olarak, mucitlerin daima patent üzerinde adının belirtilmesi hakkı vardır. Bir mucit her zaman icadındaki tüm hakların sahibi olmayabilir, zira tescillenen patente ilişkin haklar farklı bir konuda tanınmış olabilir.

Fikri mülkiyette gerekli özen (yükümlülüğü) IP due diligence

Fikri mülkiyet edinimi, sermaye tedariki ve mali yardım talebi (Örneğin; banka kredisi) amaçlarıyla bir şirketin maddi olmayan varlıklarının değeri ve riskleri hakkında mümkün olan en fazla bilginin toplanması çalışmasıdır. Her ne kadar fikri mülkiyette gerekli özen çalışması her türlü sermaye yatırımı için bir önkoşul olarak aransa da, aynı zamanda fikri mülkiyet haklarının icrası ve fikri mülkiyetle ilişkili maliyetlerin düşürülmesi hususlarında da faydalı olabilir. Kısaca fikri mülkiyette gerekli özen, bir fikri mülkiyet stratejisinin geliştirilmesi esnasındaki aslî bir süreç olarak düşünülebilir.

Fikri Mülkiyet Değerleme IP Valuation

Belirli bir fikri mülkiyet varlığının kıymeti üzerine gerçekleştirilen bir değerlendirmedir. Fikri mülkiyet değerlemesinin mahiyeti nicel ya da nitel olabilir. Fikri mülkiyete değer biçmek için kullanılan çeşitli yöntemler mevcuttur.

Müşterek eser sahipliği Joint authorship

Bir eserin yaratımında birden fazla kişi birlikte çalışmışsa, bunların hepsi bölünmez bir bütün olan eserin müşterek eser sahipleridir ve müşterek mülkiyetine sahiptirler.

Müşterek mülkiyet sahipliği Joint ownership

İki veya daha fazla kişinin aynı varlığın mülkiyetini paylaştığı durumdur. Ufuk 2020 (Horizon 2020) bağlamında müşterek mülkiyet; (i) birden fazla katılımcı varlığı müştereken oluşturduğunda ve (ii) her bir katılımcının kendine ait katkısını tespit etmek veya bunun için koruma uygulanması, elde edilmesi veya sürdürülmesi amacıyla sonuçların birbirinden ayrılması mümkün olmadığında ortaya çıkar.

Müşterek teşebbüs (ortak girişim) Joint venture (or joint undertaking)

İki ya da daha fazla şirketin ortak bir projeye girişmek veya belli bir hedefe ulaşmak amacıyla işbirliğine girmesidir. Bu doğrultuda müşterek girişimciler proje fonlama, sermaye donanımı, teknik bilgi ve fikri mülkiyet gibi ortak kaynaklarını ve kabiliyetlerini bir araya getirirler. Müşterek teşebbüsün kapsam ve amacı, yeni bir ürün veya hizmeti (fikri mülkiyeti) ticarileştirmek suretiyle rekabet avantajı sağlamak için yasal olarak bağımsız bir şirket kurmaktır.

Teknik bilgi Know-how

Tecrübe ve deneyler sonucunda elde edilmiş olan gizli, önemli ve tanımlanabilir nitelikteki patentlenmemiş pratik (teknik, ticari, idari, mali veya başka mahiyette) bilgi paketidir.

Lisans Sözleşmesi License Agreement

Fikri mülkiyet hakkı sahibinin (lisans veren) başka bir bireye veya tüzel kişiye (lisans alan) belirli bir bölge içerisinde belirli bir süre boyunca hakkı kullanma izni vermesine ilişkin sözleşmedir. Öyle ki, bu tür bir izin olmaksızın gerçekleştirilen kullanım, patent veya ticari marka gibi hakların ihlalini teşkil eder. Dolayısıyla lisans, lisans alan tarafa fikri mülkiyet hakkıyla korunan bir icadı meşru biçimde kullanma, satma, satmak için teklif sunma ve ithal etme olanağı sağlar. Bunun karşılığında, lisans veren taraf çoğunlukla bir telif bedeli alır. Lisans sözleşmesi imzalandığında, icadın mülkiyeti lisans alana devredilmiş olmaz.

İltibas (karıştırılma) ihtimali Likelihood of confusion

Marka tescilinde (itiraz) veya ihlal davalarında karşılaşılabilecek olan bu kavram; bir tarafın işaretinin başka bir tarafın tescilli markasına benzer olup olmadığı, bunun benzer mal ve hizmetleri tanıtmak için kullanılıp kullanılmadığı, dolayısıyla ilgili tüketici kitlesinin bu mal ve hizmetlerin önceden tescillenmiş olan tarafça sunulduğunu düşünmesine yol açıp açmadığını belirlemek için uygulanır.

Sınırlamalar Limitations

“Sınırlama”, sınır koyma eylemini ifade eder. “İstisnalara” ek olarak “sınırlar” sözcüğü ise “limitleri” veya “kısıtlamaları” belirtir. Telif hakkı kanunları, hak sahipleri ile koruma altındaki eserlerin kullanıcılarının çıkarları arasında uygun bir denge oturtmak amacıyla, mali haklara yönelik bazı sınırlamalara imkân sunar. Başka bir deyişle, bazı durumlarda koruma altındaki eserler hak sahibinin izni aranmaksızın ve belli bir bedel ödeyerek yahut ödemeksizin kullanılabilir. Bu hususta 1971 tarihli Edebiyat ve Sanat Eserlerinin Korunmasına ilişkin Bern Sözleşmesi, eser sahiplerinin haklarının hangi koşullar altında sınırlanabileceği ve dolayısıyla serbest kullanımlara izin verilebileceğini ortaya koyar.
Bir sınırlama getirilmesi için gerekli olan koşulları belirlemek üzere üç adımlı bir test geliştirilmiştir. Bu test aynı zamanda Dünya Ticaret Örgütünün (WTO) Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Anlaşması’nın (TRIPS Anlaşması) 13. maddesi ve WIPO Telif Hakları Antlaşması’nın (WCT) 10. maddesinde de telif hakkı kapsamındaki tüm mali haklara yönelik istisna ve sınırlamalar için kriterleri belirleyen bir test olarak kullanılmıştır. WIPO İcralar ve Fonogramlar Antlaşması’nın (WPPT) 16. maddesi, bunu söz konusu antlaşma kapsamına giren icra sanatçıları ve fonogram yapımcılarının haklarına da uygulamaktadır.

Lizbon Anlaşması Lisbon Agreement

Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) tarafından yürütülen, coğrafi işaretlerin korunması ve uluslararası tescili konulu antlaşmadır.

Locarno Sınıflandırması Locarno Classification

Endüstriyel tasarımların tescili amacıyla malların sınıflandırılması için kullanılan uluslararası bir sınıflandırma sistemidir. WIPO tarafından yönetilir. Bu sınıflandırma sistemi, hâlihazırda 50’nin üzerinde ulusal ofis ve EUTM ve WIPO gibi kuruluşlar tarafından kullanılmaktadır.

Madrid Sistemi Madrid System

Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) tarafından yürütülen, tek dilde sunulan ve tek bir dizi harç ödeyerek yapılan tek bir başvuru ile birden fazla ülkede marka koruması elde etme ve sürdürme amacıyla kullanılan uluslararası sistemdir.

Arabuluculuk Mediation

Bir uyuşmazlıktaki iki veya daha fazla tarafın, gönüllülük temelinde ve bir arabulucu yardımıyla uyuşmazlığın çözümü için anlaşmaya varmaya çalışması sürecidir. Arabuluculuk sonucunda varılan çözüm bağlayıcı olmayıp; arabulucu, yalnızca tarafsız bir aracı işlevi görür ve sürecin başarısız olduğuna dair karar verme yetkisi yoktur.

Manevi haklar Moral rights

Telifli bir eserin yaratıcısına tanınan, eserin itibarının korunması ve eser sahibi olarak tanıtılma hakkından ibaret olan kişisel haklardır. Bu haklar başkalarına temlik edilemez veya lisanslanamaz.

Nice Sınıflandırması Nice Classification

Markaların tescili amacıyla malların ve hizmetlerin sınıflandırılması için kullanılan uluslararası bir sınıflandırma sistemidir. WIPO tarafından yönetilir ve düzenli olarak güncellenir. Hâlihazırda mallar için 34 ve hizmetleri için 11 olmak üzere toplam 45 sınıfı barındırır. Nice Sınıflandırması, dünya çapında yaklaşık 150 fikri mülkiyet ofisi ve EUIPO ve WIPO gibi kuruluşlar tarafından kullanılmaktadır.

İfşa Etmeme Sözleşmesi Non-Disclosure Agreement (NDA)

bk. gizlilik sözleşmesi confidentiality agreement.

Münhasır Olmayan Lisans Non-Exclusive License

Lisans verenin, üçüncü taraflara sınırsız sayıda lisans verebilme hakkını saklı tuttuğu durumdur.

Yenilik Novelty

Avrupa Patent Sözleşmesi kapsamındaki üç temel patentlenebilirlik kriterinden biridir. Buna göre icat, tekniğin bilinen durumunun bir parçası olmamalı; yani patent başvurusunun yapıldığı tarih (veya öncelikli tarih) öncesinde herhangi bir yerde herhangi bir şekilde kamuya ifşa edilmemiş olmalıdır. Ayrıca bk. Sanayiye uygulanabilirlik ve Buluş basamağı.

Açık Kaynak Kodlu Yazılım Open Source Software

Kaynak kodu açık olan bilgisayar yazılımlarına verilen addır. Bu bağlamda “açık” ifadesi, genel halkın yazılımı inceleyebilmesi, değiştirebilmesi ve/veya geliştirebilmesine olanak sağlanmasını ifade eder.

Açık kaynak kodlu yazılımın uyması gereken kriterler Açık Kaynak İnisiyatifinde (Open Source Initiative) bulunabilir.

Özgünlük Originality

Telif hakkının korunması için aranan gerekliliklerden biridir. Bir eserin özgün sayılıp sayılmayacağı, eser sahibinin kendi fikri yaratımı olarak tanımlanıp tanımlanamayacağına göre belirlenir.

Fikri mülkiyet haklarına sahiplik Ownership of IP rights

Bir mülkiyet hakkının sahibi olma hâli veya vasfıdır. Bu hak, sahibine, fikri mülkiyetin konusuna ilişkin münhasır kullanım haklarından faydalanma ve başkalarının bu fikri mülkiyet haklarından faydalanmasını kısıtlama olanağı sunar.

Paris Sözleşmesi Paris Convention

Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) tarafından yürütülen, sınai fikri mülkiyetin (Örneğin; patent, faydalı model, endüstriyel tasarım vb.) korunmasını amaçlayan antlaşmadır.

Patent Patent

Bir devlet kuruluşu tarafından tescillenen ve bu şekilde sahibine fikri mülkiyet hakları tanıyan; sahibine üçün tarafların icattan ticari amaçlarla faydalanmasını (üretme, kullanma, satmak için teklif sunma, satma veya ithal etme) önlemesi için genellikle 20 yıl gibi sınırlı bir süre boyunca patentle korunan münhasır bir hak veren belgedir.

Patent koruması, ürün veya süreç mahiyetinde olan icatlara yeni olmaları, bir buluş basamağı içermeleri ve sanayiye uygulanabilir olmaları kaydıyla sağlanır. Patent koruması elde edebilmesi için, icatla ilgili teknik bilgilerin patent başvurusu dâhilinde ifşa edilmesi şarttır.

Patent Vekili Patent Attorney

Bir bilimsel disiplinde kalifiye olan ve patent ve tasarım tescillerinin elde edilmesinde çalışma vasfı bulunan profesyonel kişidir.

Patent istemi Patent claim

Başvuran/sahibi tarafından münhasırlığı için hak talep edilen icadın konusu ve teknik özelliklerinin tanımlandığı yerdir. Patent istemlerinin kısa olması ve patentin açıklama ve tarif kısmıyla desteklenmesi beklenir.

Patent Havuzu Patent Pool

Aynı teknoloji alanındaki, genellikle müştereken lisanslanması noktasında mutabakata varmış farklı taraflarca sahip olunan patentlerden oluşmuş bir portföydür.

Patentlenebilirlik Patentability

Bir icadın patent alması için karşılaması gereken yasal gereklilikleri yerine getirme kabiliyetidir. İcat yeni olmalı, bir buluş basamağı içermeli (veya aşikâr/bariz olmamalı), sanayiye uygulanabilmeli ve kapsam dışı alanlarda olmamalıdır (Örneğin; bilimsel teoriler ve matematiksel yöntemler Avrupa Patent Ofisi nezdinde patentlenemez).

Korsan Piracy

Fikri mülkiyet haklarıyla korunan materyallerin ticari amaçlarla izinsiz olarak kopyalanması, kullanımı, çoğaltılması ve/veya dağıtımıdır.

Önceki Teknik (Tekniğin Bilinen Durumu) Prior Art (State of the Art)

Herhangi bir biçimde (Örneğin; kamuoyunda bilinen, satılan, kullanılan yayımlar, belgeler, basılı makaleler, cihazlar yoluyla) herhangi bir yerde (ulusal toprakların içinde veya dışında) icadın öncelikli (başvuru) tarihinden önce kamuya ifşa edilmiş olan bilgiyi ifade eden yasal terimdir. Avrupa Patent Sözleşmesi’nin (EPC) 54(2) maddesinde, buna eşdeğer olan “tekniğin bilinen durumu” (“the state of the art”) terimini kullanılır.

Öncelikli Ülke Priority Country

Patent diğer ülkelerde de uygulanması için yayılmasından evvel, ilk kez başvurusunun yapıldığı ülkedir.

Öncelikli Tarih Priority Date

Bir icadın korunması için yapılan bir patent başvurusunun dünyanın herhangi bir yerinde (normalde başvuranın mukim olduğu ülkenin patent ofisine) ilk kez sunulduğu tarihtir. İcadın yeniliğini belirlemek amacıyla kullanılan öncelikli tarih, patent prosedürleri kapsamında önemli bir kavramdır.

Kapalı Kaynak Kodlu Yazılım Proprietary Software

Sahibi bir birey veya şirket olan ve sahibinin izni olmaksızın kopyalanması, kullanılması, değiştirilmesi veya dağıtılması mümkün olmayan bilgisayar yazılımları olup; kaynak kodları neredeyse her zaman gizli tutulur.

Kamu Kurumu/Kuruluşu Public Body

Ulusal kanunlarla kurulmuş tüzel kişilikleri ve uluslararası kuruluşları ifade eder.

Kamu Malı (Kamunun kullanımına açık) Public Domain

Münhasır fikri mülkiyet hakkının koruma süresi dolduğunda kamunun serbest kullanımına açılması durumudur. Telif hakkı bağlamında ise, bir eserin kamu tarafından kullanımının önünde yasal bir kısıtlama olmadığı sürece eser kamu malı sayılır.

Bağlantılı Haklar Related Rights (or neighbouring rights)

Telif hakkı kapsamında sahibi olan eserlerin korunmasıyla bağlantılı olan ancak eser sahibine tanınmayan haklardır. Bağlantılı hakların amacı, eserlerin kamuya arzına katkı sağlayan belli kişilerin ve tüzel kişiliklerin yasal çıkarlarını korumaktır. Performans sanatçılarının icralarındaki hakları, fonogram yapımcılarının kayıtlarındaki hakları, yayıncıların radyo ve televizyon programlarındaki hakları bunlara dâhildir.

Yeniden satışta telif bedeli hakkı Resale royalty right / droit de suite

Özgün bir grafik veya plastik sanat eseri sahibinin veya varislerinin, söz konusu eserin daha sonraki satışlarından ekonomik çıkar elde etme hakkıdır. Bu hak, müzayede gibi ikincil sanat pazarları satışlarıyla ilgilidir. Bütün AB Üye Devletlerinde var olan bu hak, 2001/84/EC Direktifi ile uyumlaştırılmıştır.

Roma Sözleşmesi Rome Convention

Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO), Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) ve Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından yürütülen ve icra sanatçılarının, yayın kuruluşlarının ve fonogram yapımcılarının eserlerinin korunmasına ilişkin antlaşmadır.

Telif Bedeli Royalty

Bir hak sahibine, sahip olduğu patent, marka veya telifli eser gibi fikri mülkiyetin kullanımı için yapılan ödemedir. Telif bedelleri serbestçe müzakere konusu yapılabilse de, çoğunlukla sahibin hakkını kullanarak elde edilen gelirin belli bir yüzdesine tekabül eder. Lisans sözleşmeleri bağlamında en sık kullanılan bedel hak ediş yöntemidir.

ArTeGe RTD

Araştırma ve teknolojik geliştirme ve gösterme faaliyetlerini ifade eder. Amacı, yerleşik tekniğin bilinen durumunda ciddi ilerleme kaydetmektir.

KOBİ SME

Çalışan sayısı 250’den az ve yıllık cirosu 50 milyon avronun altında olan ve/veya yıllık bilanço toplamı 43 milyon avroyu aşmayan Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelere verilen addır.

Spin-off şirket Spin-off

Hâlihazırda var olan bir şirketten veya kuruluştan koparak oluşan yeni, ayrı ve bağımsız bir şirkettir. Bu tür şirketlerin kurulması, aynı zamanda, bilgi birikimi ve/veya fikri mülkiyetin aktarılması ve ticari fayda için kullanılması amacıyla uygulanan teknoloji transfer mekanizmalarından biridir.

Standarda Esas Patentler Standard Essential Patents (SEPs)

Bir sanayi standardına dâhil olan teknolojilere ilişkin, standart niteliklerin uygulanması hâlinde ihlali kaçınılmaz olan patentlerdir.

Tekniğin bilinen durumu State of the art

bk. Önceki teknik Prior art.

Sui Generis

Fikri mülkiyet hukukundaki “sui generis” (kendine özgü) terimi, geleneksel patent, ticari marka, telif hakkı ve ticaret sırrı doktrinlerinin kapsamı dışında kalan hakların korunması için tasarlanmış bir düzenlemeyi ifade etmek için kullanılır. Örneğin; bir veri tabanının içeriği özgün değilse telif hakkıyla korunamazken, bu amaç için tasarlanmış kendine özgü bir mevzuat/düzenleme ile koruma altına alınabilir.

Ek koruma sertifikası Supplementary protection certificate (SPC)

Tıbbi ürünler gibi bazı biyolojik etken maddelere uygulanan, patent süresinin bittiği tarihten başlamak üzere patent hakkının uzatılmasıdır. Ek koruma sertifikaları genellikle azami 5 yıl geçerlidir ve pazarda münhasırlık süresi (patent süresi ve ek koruma sertifikasının süresi birlikte) toplam 15 yılı geçemez. Bu sertifikalar, bu tür ürünlerin düzenleyici kurumlardan onay alması için gereken uzun bekleme süreleri ve bu nedenle de pazara sunulmasının gecikmesi nedeniyle haklı bulunmaktadır.

Teknoloji transferi Technology transfer

Avrupa İşletmeler Ağının tanımladığı şekliyle; bir kuruluşta geliştirilen teknolojinin, başka bir veya birden fazla kuruluşun ihtiyaçlarını karşılamak üzere başarılı bir şekilde uygulanması ve/veya uyarlanmasıdır. Transfer edilen teknoloji, alıcısı için yenileyici (inovatif) olacaktır.

Teknoloji transferi yalnızca kuruluşlar arasında değil, aynı zamanda farklı sanayi sektörleri arasında da gerçekleşebilir. Bir lisans sözleşmesi, müşterek girişim sözleşmesi, imalat sözleşmesi ve/veya teknik destek içeren bir ticari sözleşme imzalandığında teknoloji transferi başarılmış sayılır.

Teknoloji Transfer Sözleşmesi Technology Transfer Agreement

Bir yerde geliştirilen ve oluşturulan teknolojik fikri mülkiyetin, teknoloji lisanslama veya franchising gibi yasal yollarla bir başkasına temlikidir.

Üçüncü Ülke Third Country

Yedinci Çerçeve Programı (FP7) ve Ufuk 2020 (Horizon 2020) bağlamlarında “üçüncü ülke” kavramı, Avrupa Birliği’ne Üye Devlet veya denizaşırı ülke veya bir Avrupa Birliği ülkesine bağlı ülke veya toprak durumunda olmayan tüm ülke ve bölgeleri ifade eder.

Üçüncü taraf Third party

Aynı projeye katılmayan ancak başka bir FP7 projesine katılabilecek durumda olan gerçek veya tüzel kişidir. Hibe Sözleşmesi’nde öngörüldüğü takdirde bazı üçüncü taraflar (Örneğin; bir ortak araştırma biriminin alt yüklenicileri, bağlı unsurları veya üyeleri) projede bazı çalışmalar yürütebilir. Ancak bu tür üçüncü taraflar katılımcı olmaz.

Marka Trade mark

Bir girişimin mal ve hizmetlerini başkalarından ayırt edebilmesi kaydıyla, grafik olarak temsil edilebilen, özellikle kişi isimleri de dâhil sözcükler, tasarımlar, harfler, sayılar, malların veya ambalajlarının şekli gibi işaretleri kapsar.

Ticari unvan Trade name

Belli bir girişim tarafından üretilen veya pazarlanan mal veya hizmetlerin ayırt edilmesi için kullanılan markadan farklı olarak, bir işletmeyi tanımlamak için kullanılan isimdir. Ticari unvan, bir ticaret siciline girilen kurumsal/hukuki isimle aynı olmak zorunda değildir.

Ticari sır Trade secret

Aşağıdaki şartları sağlayan bilgileri ifade eder:

Gizlidir, yani bir bütün olarak veya bileşenlerinin belli bir düzenleme ve derleme biçimi içerisindeki hâliyle, normalde söz konusu bilgi türüyle ilgilenen çevrelerdeki kişilerce genel olarak bilinmez veya serbestçe erişilemez;
Gizli olduğu için ticari değeri vardır;
Sır olarak kalması için, bilgiyi kontrol eden kişi tarafından mevcut koşullar altında makul adımlar atılmıştır.

İşlem Transaction

“KOBİ’ler için araştırma” ve “KOBİ birlikleri için araştırma” tematiğindeki hibe sözleşmesinin (Ek I), içerisinde çıktılara sahip olma koşulları, KOBİ katılımcılarına veya KOBİ Birliğine sağlanacak erişim hakları ve ArTeGe icra edenlere yapılacak ödemeler ile ilgili hükümlere katılımcılar tarafından karar verildiği belirli bir kısmını ifade eder. İşlem, Araştırma Yürütme Ajansı (REA) onayıyla tamamlanmış olur.

TRIPS anlaşması TRIPS agreement

Dünya Ticaret Örgütü (WTO) bağlamında fikri mülkiyetin düzenlenmesi için asgari standartlar getiren uluslararası anlaşmadır.

Somut Araştırma Mülkiyeti (SAM) Tangible Research Property (TRP)

Politika belirleme bağlamında Somut Araştırma Mülkiyeti, dış sponsorlarca desteklenen araştırma projeleri süresince üretilen somut (maddi) nesneleri olarak tanımlanabilir. SAM içerisinde sayılabilecek maddelerden bazıları şunlardır: biyolojik materyaller, mühendislik çizimleri, bilgisayar yazılımları, entegre devre çipleri, bilgisayar veri tabanları, prototip cihazlar, devre şemaları, teçhizat.

Üniter patent Unitary patent

Gelişmiş bir işbirliği içerisindeki AB Üye Devletlerinde üniter etkisi/geçerliliği bulunan ortak bir Avrupa patentidir. Üniter geçerliliğe sahip olmak için, patent sahiplerinin, patentin Avrupa Patent Bülteni’nde yayımlanmasını müteakip bir ay içerisinde Avrupa Patent Ofisinden (EPO) üniter patent geçerliliği talep etmesi gerekir. Üniter patent, Avrupa’da ulusal patentlere ve “klasik” (üniter geçerliliği olmayan) Avrupa patentlerine ek olarak patent koruması isteyen şirket ve mucitler için üçüncü bir seçenek sunar.

Tescillenmemiş Topluluk tasarımı Unregistered Community design

Koruma şartlarından yenilik ve kendine has özellik şartlarını sağlayan endüstriyel tasarımlar için sunulan bir tür korumadır. Böyle bir koruma üç yıl süreyle tanınır ve bir tasarımın Avrupa Birliği içerisinde ilk kez ifşa edilmesi veya ticarette kullanılmasıyla elde edilir. Tescillenmemiş Topluluk tasarımı, yalnızca kopyalamadan kaynaklanan kullanım söz konusu olduğunda bir tasarımın ticari amaçla kullanımını önleme hakkı verir.

Kullanım Use

FP7 kapsamında “kullanım”, proje kapsamının dışında kalan ek araştırma faaliyetlerinin yanı sıra bir ürünün veya sürecin geliştirilmesi, oluşturulması ve pazarlanması için ya da bir hizmetin oluşturulması ve sağlanması için (sonuçları ticari veya sınai amaçla kullanarak) önplandan doğrudan veya dolaylı olarak faydalanılması anlamına gelir.

Faydalı model Utility model

Fikri mülkiyet haklarından biri olup; düşük düzeyde yenilikçilik/mucitlik gerektiren teknik çözümleri koruma altına almaya yarar. Koruma süresi patentlerden daha kısadır (genelde 6 ilâ 10 yıl).

WIPO

Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO), fikri mülkiyet konusunda küresel bir forum işlevi gören Birleşmiş Milletler kuruluşudur. Sağladığı hizmetler arasında tahkim ve arabuluculuk (Örneğin; alan adı uyuşmazlıklarında), uluslararası tescil sistemleri (patent, marka, tasarım ve menşe adları için), politika tartışmaları, teknik altyapı, işbirliği programları ve fikri mülkiyet hakkında bilgi sunmak mevcuttur. WIPO 26 antlaşmanın yürütülmesinden sorumludur ve küresel fikri mülkiyet sahasında önde gelen aktörlerden biridir.