20 Ekim 2016 tarihli C-169/15 sayılı Karar (Montis Design)
Montis firması mobilya tasarlayıp üretmektedir. 1983’te eski bir yönetici ve Montis’in çoğunluk hissedarı olan Gerard Van Den Berg, “Charly” koltuğunu ve “Chaplin” sandalyesini tasarlamıştır. Bu ürünler boyut olarak farklıdır, ancak şekil açısından benzerdir. 19 Nisan 1988’de ‘Charly’ koltuğu ve ‘Chaplin’ sandalyesi için uluslararası bir model tescili gerçekleştirilmiştir. Bu işlemde Montis modele ilişkin hakların sahibi olarak ve Van den Berg eser sahibi olarak kabul edilmiştir. 12 Temmuz 1988 tarihinde tescil tamamlanmıştır. 1990’da Van Den Berg, bu ürünlerin telif haklarını Montis’e devretmiştir.
Bu modellerin tescil sürecinin sonunda Montis Tek Tip Kanun’un (Uniform Law) 21. maddesinin üçüncü paragrafında geçen bakım beyanını sunmamıştır Sonuç olarak, hem modellerle ilgili haklar hem de Montis’in ürünlerle ilgili olarak sahip olduğu telif hakkı 18 Nisan 1993 tarihinde sona ermiştir.
2008 yılında Montis, Rechtbank’s-Hertogenbosch (Court of ’s-Hertogenbosch, Netherlands) mahkemesi önünde Goossens’ın mağazalarında ‘Charly’ ve ‘Chaplin’ isimli ürünlerin telif haklarını ihlal eden “Beat” isimli sandalye modelini satışa sunduğu gerekçesiyle Goossens aleyhine dava açmıştır. Goossens savunmasında bakım beyanı sunulmadığı gerekçesiyle telif hakkının ortadan kalktığını ileri sürmüştür. Bu argümana cevap olarak Montis ilk olarak 1 Aralık 2003 tarihinde Tek Tip Kanun’un (Uniform Law) 21. maddesinin 3. Paragrafının yürürlükten kaldırılmasıyla telif hakkının geri verilmesinin gerektiğini iddia etmiştir çünkü Montis’e göre bu maddenin yürürlükten kaldırılması geriye dönük olarak da geçerlidir. Alternatif olarak, Montis, 93/98 sayılı Direktifin kabul edilmesinin ardından telif haklarının geri verilmesinin gerektiğini iddia etmiştir.
Benelux Gerechtshof (Benelux Adalet Mahkemesi) mahkemesi yargılamaların durdurulmasına karar vermiştir ve ön karar için Mahkeme’ye sorular iletmiştir. Soruları ileten mahkeme birlikte incelenen ilk ve ikinci sorusunda doğruyu ortaya çıkarmak amacıyla öze ilişkin olarak şu soruyu yöneltmiştir: 93/98 sayılı Direktif’in 13. maddesinin birinci paragrafıyla birlikte değerlendirilen 10. maddesinin ikinci paragrafı, 1 Temmuz 1995 tarihinden önce yürürlükten kaldırılmadan önce ulusal mevzuat tarafından korunan telif hakkı üzerinde bu Direktif tarafından ön görülen koruma süresinin uygulanabileceği şeklinde yorumlanabilir mi? İkincil olarak, soruları yönelten mahkeme, 9398 sayılı Direktif’in somut yargılamalarda olduğu gibi daha öncesinde bir eser için telif hakkı koruması sağlayan ancak sonrasında resmi bir gerekliliğe uyulmaması gerekçesiyle bu telif hakkını koşulsuz olarak kaldıran bir ulusal mevzuatı saf dışı bırakıp bırakmadığı hususuna öz itibariyle açıklık getirmeyi hedeflemiştir.
Mahkeme aşağıdaki kararı vermiştir:
Telif hakkının koruma süresini ve ilgili hakları uyumlaştıran ve aynı Direktif’in 13. maddesinin birinci fıkrasıyla birlikte değerlendirilen 29 Ekim 1993 tarihli ve 93/98/EEC sayılı Konsey Direktif’inin 10. maddesinin ikinci paragrafı, 1 Temmuz 1995 tarihinden önce yürürlükten kaldırılmadan önce ulusal mevzuat tarafından korunan telif hakkı üzerinde bu Direktif tarafından ön görülen koruma süresinin uygulanamayacağı şeklinde yorumlanmalıdır.
93/98 sayılı Direktif somut yargılamalarda olduğu gibi daha öncesinde bir eser için telif hakkı koruması sağlayan ancak sonrasında 1 Temmuz 1995 tarihinden önce resmi bir gerekliliğe uyulmaması gerekçesiyle bu telif hakkını koşulsuz olarak kaldıran bir ulusal mevzuatı saf dışı bırakmamaktadır.
20 Ocak 2009 tarihli ve C-240/07 sayılı Karar (Sony)
Falcon, sanatçı Bob Dylan’ın performanslarını içeren iki fonogram çıkartmıştır. İlk CD “Bob Dylan – Blowin’ in the Wind” ve ikincisi de “Bob Dylan – Gates of Eden” olarak isimlendirilmiştir. Bu fonogramlar Bob Dylan’ın “Bringing It All Back Home”, “The Times They Are A‑Changin’’ and “Highway 61 Revisited” isimli albümlerinden şarkılar içermektedir. Bu albümler 1 Ocak 1966’dan önce ABD’de piyasaya sürülmüştür.
Somut davadaki başvuran Sony, aynı adı taşıyan çok uluslu Japon firmanın Alman iştirakidir. Sony, Falcon’un “Bob Dylan – Blowin’ in the Wind” ve “Bob Dylan – Gates of Eden” isimli fonogramları çoğaltmasını ve dağıtmasını yasaklayacak bir ihtiyati tedbir için yetkili bölge mahkemesine (Landgericht) başvurmuştur. Ayrıca Sony, mahkemeden Falcon’a ilişkin bir inceleme yapılmasını ve Falcon’un tazminat yükümlülüğünün tespit edilmesini talep etmiştir. Falcon, hiçbir fonogram yapımcısının 1 Ocak 1966’dan önce kaydedilen Bob Dylan albümlerine ilişkin hakları elinde bulundurmadığını belirtmiştir.
Bundesgerichtshof (Federal Adalet Mahkemesi) mahkemesi yargılamaların durdurulmasına karar vermiştir ve ön karar için Mahkeme’ye sorular iletmiştir.
İlk sorusunda ulusal mahkeme, 2006/116 sayılı Direktif’in 10. maddesinin ikinci paragrafı tarafından ön görülen koruma süresinin, korumanın talep edildiği Üye Devlette daha önce hiç korunmayan dava konusuna uygulanıp uygulanamayacağını sormuştur.
İkinci sorusunda ise ulusal mahkeme, AB vatandaşı olmayan, telif hakkına ilişkin hak sahiplerinin haklarının korunmasından sorumlu ulusal hükümlerin 2006/116 sayılı Direktif’in 10. maddesinin ikinci paragrafının anlamına uygun şekilde hükümler kurup kurmadığını sormuştur.
Mahkeme aşağıdaki kararı vermiştir:
1. Telif hakkı ve ilgili hakların korunması hakkında Avrupa Parlamentosu ve Konseyi’nin 12 Aralık 2006 tarihli ve 2006/116/EC sayılı Direktifi tarafından sunulan koruma süresi, bu Direktif’in 10. maddesinin ikinci paragrafı uyarınca korumanın talep edildiği Üye Devlette daha önce hiç korunmayan dava konusuna ilişkin olarak uygulanabilmektedir.
2. 2006/116 sayılı Direktif’in 10. maddesinin ikinci paragrafı, bu Direktif tarafından tanınan koruma süresinin bir eserin ya da durumun 1 Temmuz 1995 tarihinde en azından Üye Devletlerden biri tarafından bu devletin telif hakkını ve ilgili hakları koruyan ulusal mevzuatı uyarınca korunduğu hallerde ve bahsedilen durum ya da hak sahiplerinin Üye devlerden birinin vatandaşı olmayıp o tarihte bu ulusal hükümler tarafından sunulan korumadan yararlandığı hallerde uygulanacağı şeklinde yorumlanmalıdır.
29 Temmuz 1999 tarihli ve C-60/98 sayılı Karar (Butterfly Music)
Müzik üretimi ve dağıtımıyla uğraşan Butterfly, orijinal kayıtların haklarını elinde bulunduran bir fonogram üreticisi olan CEMED ile anlaşarak ve İtalyan Yazarlar ve Yayıncılar Topluluğu’ndan (Società Italiana Autori e Editori; “SIAE”) gerekli izni alarak 1992 yılının Kasım ayında şarkıcı Mina’nın yorumladığı ve 1958 ile 1962 yılları arasında kaydedilen 16 şarkının bulunduğu “Briciole di Baci” isimli CD’yi çıkarmıştır.
Bu kayıtlar 1992 yılı sonunda kamu malı haline gelmiştir ancak daha sonra söz konusu Direktif, yukarıda beşinci paragrafta atıfta bulunulan Kanun Hükmünde Kararnameler ve 52/96 sayılı Kanun uyarınca fonogramların yapımcılarının ve sanatçıların haklarına ilişkin koruma süresi 30 yıldan 50 yıla çıkarılmıştır.
Milan Hukuk ve Ceza Mahkemesi (Tribunale Civile e Penale, Milan) Avrupa Topluluğunu Kuran Antlaşma’nın 234. maddesi kapsamında ön karar vermesi için Mahkemeye telif hakkı ve ilgili hakların korunma süresine ilişkin uyumlaştırmayı sağlayan 29 Ekim 1993 tarihli ve 93/98/EEC sayılı Konsey Direktif’inin 10. maddesinin yorumlanmasına ilişkin olarak soru yöneltmiştir.
Ulusal mahkeme, Mahkeme’ye şu soruyu yöneltmiştir: Direktif’in 10. maddesinin 3. paragrafı ses kayıtlarının önceki mevzuat kapsamında ilgili kayıtlara ilişkin hakların sona ermesiyle 52/96 sayılı Kanun’un yürürlüğe girişinden önce bu kayıtları çoğaltıp pazarlayabilen kimseler tarafından dağıtılması için kısıtlı bir zaman tanıyan 52/96 sayılı Kanun’daki değiştirilmiş hüküm gibi ulusal hukukta bulunan bir hükmü saf dışı bırakır mı?
Mahkeme aşağıdaki kararı vermiştir:
1. Prensip olarak, değişen mevzuat, aksi belirtilmedikçe, önceki mevzuatta ortaya çıkan durumların gelecekteki sonuçlarına uygulanır. Meşru beklentilerin korunmasına ilişkin ilke, Topluluğun temel ilkelerinden biri olmasına rağmen bu ilkenin kapsamı yeni kuralların önceki kurallar dâhilinde ortaya çıkan durumların gelecekteki sonuçlarına uygulanmasını önleyecek şekilde genişletilemez.
2. Telif hakkı ve ilgili hakların uyumlaştırılmasını sağlayan 93/98 sayılı Direktif’in 10. maddesinin ikinci paragrafından ve bununla birlikte anılan üçüncü paragrafından açıkça anlaşıldığı üzere Direktif uygulanmaya başlamasından önce uygulanabilir mevzuat kapsamında sona eren telif hakkı ve ilgili hakların tekrar verilmesine imkân tanımaktadır. Bunu yaparken bu tarihten önce gerçekleşen kullanımlara halel getirmeksizin üçüncü tarafların kazanılmış haklarını korumak amacıyla alınacak önlemleri belirleme konusunu Üye Devletlere bırakmaktadır. Bu önlemler Üye Devletler tarafından alınması zorunlu olan önlemlerdir fakat Direktif’in belirlediği yeni koruma süresinin uygulanmasını genel anlamda engelleyecek bir etkiye sahip olmadığı sürece bunların detayları Üye Devletlerin takdirine bırakılmıştır.
Bu doğrultuda 93/98 sayılı Direktif’in 10. maddesinin 3. paragrafı, ses kayıtlarının önceki mevzuat kapsamında ilgili kayıtlara ilişkin hakların sona ermesiyle sonraki mevzuatın yürürlüğe girişinden önce bu kayıtları çoğaltıp pazarlayabilen kimseler tarafından dağıtılması için kısıtlı bir zaman tanıyan ulusal hukukta bulunan bir hükmü saf dışı bırakmamaktadır. Böylesi bir mevzuat, Üye Devletlerin üçüncü tarafların kazanılmış haklarını korumak adına önlem alma zorunluluğunu yerine getirmektedir. Ayrıca ses kayıtlarının dağıtımına ilişkin korumayı da kısıtlayarak, Direktif tarafından telif hakkı ve ilgili haklara ilişkin tanınan yeni koruma süresinin uygulanmasını sağlamak için geçişe uygun olması gereken hükmü sınırlama ihtiyacını da karşılamaktadır. Bu da Direktif’in birincil amacı olarak görülmektedir.
9 Şubat 2012 tarihli ve C-277/10 sayılı Karar (Luksan) – kamu malı haline gelmeyle ilgili
1 Aralık 2011 tarihli ve C-145/10 sayılı Karar (Painer) – istisnalarla ilgili